Balilar parawanliq ornidiki milliy kemsitish (2)

Muxbirimiz mihriban

2009-04-21

Biz tünügün ilgiri " ürümchi sheherlik balilar parawanliq orni" da xizmet qilghan xadimlarning, bu parawanliq ornidiki uyghur balilirining isim familisining xitaychigha özgertilishi, bu balilar tamighining musulmanche bolmasliqi, bu balilarning ichkiri xitay ölkiliridiki xitaylargha béqiwélish üchün bériwétilgenliki heqqidiki söhbitimizni bergen iduq.

RFA Photo
Süret, kochida yürgen namelum ikki uyghur yash ösmür.
Bu mesililer heqqidiki inkaslarni téximu éniqlash meqsitide "ürümchi sheherlik balilar parawanliq orni " gha köp qétim téléfon qilip, bu orunning bashliqi jang dongfang xanim bilen söhbetleshmekchi bolghan bolsaqmu, emma téléfon alghan nöwetchi xadim, bizning erkin asiya radiosidin téléfon qilghanliqimizni bilgendin kéyin, idare bashliqimiz yoq, dégen bahane bilen, jang xanimning téléfon nomurini ulap bermidi. Lékin, salayitimizni özgertip sözlishish arqiliq, nöwetchi xadimning téléfonni kéchilik isminida ishleydighan wang xanimgha ulap bérishini qolgha keltürduq. Wang xanim soallirimizgha nahayiti segeklik bilen, hem éhtiyatchan, hem edep - Qaididin chiqip ketmigen halda jawab berdi. Wang xanim bizning bu yerdiki balilarning ehwali heqqide sorighan soalimizgha jawab bérip, bu yerde asasen zéhni ajiz balilarning barliqini, emma saghlam uyghur baliliriningmu barliqini, elwette nahayiti omaq uyghur balilirini béqiwélishqa boludighanliqini, balilarning tepsili ehwalini yenila mushu ishqa mesul bolghan mexsus xadimdin igilishimizni éytti.Ilgiri mezkur balilar parawanliq ornida 10 yil ishligen, hazir amérikida yashawatqan amangül xanim we mutellip ependi uyghur balilirining milliy örp - Adetlirige hörmet qilinmaydighanliqi, hetta uyghur balilargha musulmanche bolmighan tamaqlarni yégüzgenlikini inkas qilghan idi. Wang xanim bizning uyghur balilirining sani, ularning ismi, uyghur balilirining tamiqi, balilar parawanliq ornida musulmanche ashxana hem musulman ashpezlerning bar - Yoqluqi qatarliq mesililer heqqidiki soallirimizgha amal bar özini qachurup turup jawab berdi. Wang xanim bizning bu yerde musulmanche ashxanining bar - Yoqluqi heqqide sorighan soalimizgha bu yerde tamaqlarning elwette musulmanche ikenlikini, musulman ashpezlerning barliqini éytti. Emma eshu musulman ashpezler bilen körüshmekchi ikenlikimizni bilginide, derhalla özining ularni téléfongha chaqirip qoyalmaydighanlighini, ularning téléfon nomurinimu xalighanche bérelmeydighanlighini éytip, özining bezi nazuk mesililerge jawab bérishi epsiz ikenlikini qayta - Qayta tekitlidi. U bizning "undaqta eshu uyghur ashpez bilen sözleshsem bolamdu ?" dégen soalimizgha mundaq jawab berdi.Wang xanim : hazir ular bu yerde yoq.Muhbir : emise ularning téléfon nomurini bérelemsiz ?Wang xanim : kechurung, ularning téléfon nomurini sizge bérelmeymen. Siz bek jiq mesililerni sorap kettingiz, bu mesilige méning jawab bérishim epsiz, etilikke özingiz kélip, bu ishqa mehsus xadim bilen paranglishing.Wang xanim, muxbirning eger bu orunni ziyaret qilmaqchi bolsaq choqum awal idare bashliqining ruxsitini élish kéreklikini, balilar bilen xalighanche körüshüshke bolmaydighanliqini, eng yaxshisi etilikke mushu ishqa mesul xadimgha téléfon qilip, uningdin tepsili ehwalni sorishimiz kéreklikini éytti. Balilar parawanliq ornida 10 yil ishligen mezkur ikki uyghur mezkur orundiki uyghur balilirining isim - Familirining xitaychigha özgertiwétilidighanliqi hetta ularning ichkiridiki xitaylargha béqiwélishqa bériwétilgenlikini inkas qilghan idi.Emma, wang xanim bu yerdiki balilarning uyghurche ismi bar - Yoqlighi heqqidiki soalimizgha jawab bérip, elwette bu balilarning uyghurche ismi barliqini tekitlidi hemde xenzuche ismimu barliqini étirap qildi. U bizning bu balilargha néme üchün uyghur aptonum rayonining rayon nami " shinjyang " dégen namning deslepki xéti " shin " xétining bezi uyghur balilirigha famile qilip ishlitilgenlikini, ularning ürümchining qaysi rayonliridin élip kélingenlikining éniq bolishi üchün, bu uyghur balilirigha shin tyanchu, shin xé digendek isimlarning qoyulghanlighini inkar qilmidi. Uning déyishiche mushundaq atighanda, bu balilarni perqlendürüshke asan bolghudek. Wang xanim, bu balilarning qaysi tilda sözleydighanlighi mesilisige jawab bérip, bu balilar kichik bolghini üchün, bu balilarning elwette oz ana tili bolghan uyghur tilida sözlishelmeydighanlighini, bu yerge kelgen balilarning ata - Anisidin öginiwalghan uyghurchini bilidighanlighini éytip berdi. Uyghur balilirini ichkiridiki xitaylargha béqiwélishi üchün bérilidighanlighi heqqidiki soalimizgha wang xanim özining bu mesilige jawab bérelmeydighanlighini, balilarning kimlerge béqiwélishqa bérilidighanlighi shu balining we béqiwalghuchi ailining mexpiyetliki ikenlikini tekitlidi. Wang xanim bizning balilar parawanliq ornidiki uyghur balilarning ehwaligha ait inkaslarni bashqilardin anglighinimizni, bu yerning xadimi arqiliq bu mesilining rast - Yalghanliqini ispatlash niyitide ikenlikimizni bilginidin kéyin bu yerde az sanliq milletlerning örp - Aditige hörmet qilinidighanliqini tekitlesh bilen bille, özining bezi nazuk mesililerge jawab bérelmeydighanlighini, méning uni toghra chüshinishimni, bu ishni mushu ishqa mesul xadim bilen sözlishishimizni éytti. Balilar parawanliq ordida yüz bergen bir qatar ehwallar, milliy kemsitish bilen baghlinishliq mesililerning bir qismi ikenliki melum.

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/milli-kemsitish-04222009053450.html?encoding=latin